Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка 22 чэрвеня сабраў нараду з кіраўніцтвам Савета Міністраў. Кіраўнік дзяржавы сустракаецца з пэўнай перыядычнасцю з урадам, каб абмеркаваць работу эканомікі. На гэты раз нараду правялі ў пашыраным фармаце, каб абмеркаваць і іншыя пытанні: ад прыцягнення інвестыцый і сітуацыі ў сельскай гаспадарцы да будаўніцтва дарог і сацыяльнай сферы. Усе падрабязнасці - у нашым матэрыяле.
Аб першых выніках работы эканомікі
Адкрываючы нараду, Аляксандр Лукашэнка заўважыў, што валавы ўнутраны прадукт склаў 100,9 працэнта за пяць месяцаў. "Назіраецца выхад на дадатныя тэмпы росту інвестыцый у асноўны капітал, прыбавілі 2,5 працэнта да мінулага года. Аднак пакуль гэта слабы зачын для выканання ўстаноўленых заданняў нават за паўгоддзе", - сказаў ён.
Прэзідэнт спытаў прэм'ер-міністра, ці па ўсіх паказчыках выйшлі на дадатную дынаміку, ці ўдалося ў поўнай меры пераадолець мінулагоднія цяжкасці (лагістычныя і транзакцыйныя выдаткі, пошук новых партнёраў і рынкаў). Ён таксама пацікавіўся, як выконваюцца мэтавыя заданні.
"Ад першага віцэ-прэм'ера чакаю прадметнай раскладкі, дзе ўрад бачыць рэзервы па нарошчванні росту інвестыцый па выніках года, а гэта аж 120 працэнтаў. А таксама аб эфектыўнасці рэалізацыі канцэпцыі "адзін раён - адзін праект", - дадаў кіраўнік дзяржавы.
Закранаючы сітуацыю ў прамысловасці, Аляксандр Лукашэнка адзначыў нядрэнныя вынікі, аднак складскія запасы вышэй за 76 працэнтаў. "Няма якасных зрухаў у дрэваапрацоўцы. Вяла ідзе работа па асваенні расійскага крэдыту на інтэграцыйныя праекты. Далажыце аб мерах, якія прыняты, каб выправіць сітуацыю", - сказаў Прэзідэнт.
Аб інвестыцыях і тэматычным законапраекце
Кіраўніку дзяржавы ўнеслі на разгляд законапраект аб садзейнічанні і стымуляванні рэалізацыі інвестыцыйных праектаў. На думку распрацоўшчыкаў, ён дапаможа выправіць сітуацыю і нарасціць аб'ём інвестыцый. Як заявіў на нарадзе Прэзідэнт, дакумент трэба ўважліва вывучыць, перш чым адправіць яго ў парламент.
"Па сутнасці, прадстаўлены закон прыходзіць на змену Дэкрэту нумар 10, які амаль 15 гадоў служыў прававой асновай, - заўважыў кіраўнік дзяржавы. - У свой час гэта быў прарыўны дакумент. За мінулыя гады прадстаўнікі 20 краін інвесціравалі звыш $8 млрд. Паспяхова рэалізаваны больш за тысячу праектаў".
Але апошнія некалькі гадоў аб'ём інвестыцый - як знешніх, так і ўнутраных - зніжаецца, што не лепшым чынам уплывае на работу эканомікі, звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.
"Зразумела, любая краіна сёння стараецца прадаставіць інвестарам прывабныя ўмовы. Мы таксама павінны ствараць канкурэнтныя перавагі, каб грошы ўкладваліся ў перспектыўныя, высокатэхналагічныя, інавацыйныя вытворчасці менавіта сюды, у Беларусі, - сказаў Прэзідэнт. - Я не супраць разумных навацый, заўсёды гатовы іх падтрымаць. Аднак прадметна далажыце аб сутнасці і чаканым эфекце. На каго нацэлены законапраект?"
"У бягучых геапалітычных абставінах складана разлічваць на прыход у беларускую эканоміку заходніх інвестараў. Давайце будзем арыентавацца на іншых: усходніх, азіяцкіх, афрыканскіх і гэтак далей, - адзначыў Аляксандр Лукашэнка. - Ды і з заходнімі трэба працаваць, не трэба адхіляць з парога".
Пры гэтым Прэзідэнт нагадаў пра важнае правіла: у любым праекце павінна прэваліраваць сацыяльная адказнасць - паўнацэнная занятасць для работнікаў, дастойныя зарплаты, шырокі сацпакет і, зразумела, выплата падаткаў.
"Толькі прыехаць сюды, як раней гаварылі, і высмактаць усе сокі з народа, выціснуць усё, што можна, заплаціўшы нейкую капейку (падаткі пры гэтым не плаціць, а рабочым, скажам, $500), а асноўны прыбытак вывесці ў выглядзе дывідэндаў у недружалюбныя краіны. Я не думаю, што такія праекты нам патрэбны, - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка. - Сюды трэба прыходзіць не як у бананавую рэспубліку, а як у нармальную высокатэхналагічную, высокаразвітую, і працаваць трэба перш за ўсё са сваімі інвестарамі".
Аб сітуацыі ў сельскай гаспадарцы ў існуючых умовах надвор'я
Характарызуючы сітуацыю ў сельскай гаспадарцы, Прэзідэнт звярнуў увагу, што з-за недахопу дажджоў глебу падсушыла не па ўсёй краіне, а ў асобных раёнах. "Проста тут, у Турчына (губернатара Мінскай вобласці. - Заўвага БЕЛТА), які награшыў перад Госпадам Богам, і вакол мяне (не ведаю, у чым я награшыў), дзе я жыву, на больш высокіх глебах, вядома, падсушыла", - заўважыў Аляксандр Лукашэнка.
Аднак гэта зусім не прычына, каб усім адказным асобам рыдаць і загадзя гаварыць, што сельскагаспадарчы год будзе правалены, упэўнены Прэзідэнт. "Я разумею, што адбываецца. Так, падсушыла ў пэўных раёнах. Перш за ўсё крыху пацярпелі збожжавыя і травы", - сказаў ён.
У сувязі з гэтым кіраўніком дзяржавы былі дадзены своечасовыя даручэнні ўраду, у тым ліку па перасеве травяністых кармоў, з якімі сітуацыя выклікае найбольшыя апасенні, у адрозненне ад збожжавых. "Калі мы недаатрымаем нейкую колькасць, 200-300 тыс. т збожжа, сёння лішак у нашых суседзяў. Мы заўсёды купім збожжа. Прытым збожжа сёння прапануюць па вельмі нізкіх цэнах, часам нават ніжэйшых за наш сабекошт. Ёсць нават сэнс закупляць", - лічыць Аляксандр Лукашэнка.
"Гэта значыць, катастрофы няма, і гэта прызнае віцэ-прэм'ер, які вядзе сельскую гаспадарку. Проста цяпер трэба своечасова сарыентавацца там, дзе падсушыла", - падкрэсліў кіраўнік дзяржавы, дадаўшы пра важнасць строгага выканання тэхналагічнага працэсу ў сельскай гаспадарцы, што дае магчымасць захоўваць пасевы і атрымліваць ураджай нават у няпростых умовах надвор'я.
Аб прывядзенні ў парадак дарог
"Яшчэ адно важнае пытанне: нашых грамадзян вельмі непакоіць якасць дарог. Што тут гаварыць, усе на аўтамабілях, у некаторых па два-тры на сям'ю, - сказаў Прэзідэнт. - Так, быў час, калі Беларусь дасягнула высокага ўзроўню па стане дарожнага пакрыцця і стала прыкладам для многіх на постсавецкай прасторы. Але варта было толькі крыху аслабіць кантроль, як сітуацыя стала пагаршацца".
У час рабочай паездкі ў Гродзенскую вобласць у красавіку гэтага года Аляксандр Лукашэнка ўжо звяртаў увагу на колькасць скаргаў насельніцтва на гэту тэму. "Профільнаму віцэ-прэм'еру пастаўлена задача на працягу 2023 года ўсе дарогі прывесці ў парадак, адрамантаваць. Гэта пытанне пытанняў", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Аб дзяржрэгуляванні ў будаўніцтве
Кіраўнік дзяржавы нагадаў, што яшчэ ў студзені бягучага года перад урадам ставілася задача спрасціць працэс будаўніцтва так, як гэта раней было зроблена для індывідуальных дамоў.
"Па прыватным сектары мне дакладвалі, што большасць праблем - з доступам да камунікацый, дакументацыяй і гэтак далей - вырашыліся і людзі задаволены. Добра, калі так. Але я сумняваюся. Гэта мы ў бліжэйшы час праверым. Не хацелася б, каб потым размова была аналагічная з аховай здароўя", - заўважыў Прэзідэнт.
"Для таго каб пачаць будаваць шматпавярховы дом, завод, прамысловы аб'ект, трэба сабраць дзясятак-другі тэхнічных умоў ад энергетыкаў, МНС, санстанцый, мясцовай улады і іншых. І столькі ж даведак потым неабходна атрымаць у канцы будаўніцтва, - прадоўжыў кіраўнік дзяржавы. - Трэба паглядзець, можа, нам па нейкіх напрамках можна адмовіцца ад нейкіх даведак".
Аляксандр Лукашэнка даручыў прапрацаваць гэта пытанне профільнаму віцэ-прэм'еру і міністру архітэктуры і будаўніцтва: "Сядзьце ўдвух і адсячыце".
У працяг тэмы будаўніцтва шматкватэрных дамоў Прэзідэнт спытаў, чаму ніяк не ўдаецца раз і назаўсёды вырашыць праблему з даўгабудамі. "У гэтым ганебным статусе цяпер 20 жылых дамоў, з іх, Наталля Іванаўна (Качанава, старшыня Савета Рэспублікі і ўпаўнаважаны прадстаўнік кіраўніка дзяржавы ў Мінску. - Заўвага БЕЛТА), у вас у Мінску з Кахаравым (мэр Мінска. - Заўвага БЕЛТА) - 17!" - звуярнуў увагу Прэзідэнт.
Аб даручэннях у сферы адукацыі
На нарадзе Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што пытанні сацыяльнага блока апошнія некалькі тыдняў займалі верхнія радкі ва ўсіх навінах. "З вынікамі цэнтралізаваных экзаменаў нібыта разабраліся. Ідзе ўступная кампанія. Восенню, як дамаўляліся, мы прааналізуем яе вынікі і канчаткова расставім кропкі над "і", - нагадаў ён.
"Больш вяртацца да пытанняў адукацыі нельга, - лічыць кіраўнік дзяржавы. - Нельга ўвесь час калашмаціць прафесарска-выкладчыцкі склад і настаўнікаў на месцах, а таксама бацькоў па пытаннях адукацыі".
Прэзідэнт падкрэсліў, што восенню павінны быць унесены канчатковыя прапановы: пачынаючы ад падручнікаў, новых, эфектыўных, талковых, з напісаннем і стварэннем, і заканчваючы адукацыяй у ВНУ, а таксама выпускныя экзамены, базавыя школы, сярэднія школы і паступленне ў ВНУ. "Усе пытанні павінны быць прыведзены да ладу", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.
Аб сітуацыі ў ахове здароўя і арэндным жыллі для медыкаў
Нядаўна кіраўнік дзяржавы праводзіў нараду па праблемных пытаннях у медыцыне. "Задачы - выразныя і канкрэтныя - пастаўлены. Фактаў безгаспадарчасці і непрафесіяналізму ў сферы, адказнай за здароўе нацыі, быць не павінна", - запатрабаваў Прэзідэнт.
"Пры гэтым, я ж папярэдзіў, міністр і ўрад гэта ведаюць, - камісія працуе. Праўда, яе завалілі скаргамі, нібыта гэта новы цэнтр міністэрства, новае міністэрства. Я хачу да людзей звярнуцца і папрасіць іх, каб яны не загружалі камісію, членаў камісіі (а іх 12-13 чалавек) пытаннямі, якія павінны вырашаць іншыя органы ўлады - мясцовыя органы ўлады, урад, міністэрства. Яны, вядома, на гэта рэагуюць, але замяніць усіх не могуць", - адзначыў Аляксандр Лукашэнка.
Ён таксама закрануў тэму медыцыны на месцах: "Усе губернатары кінуліся пыл у вочы пусціць. Адрамантавалі ФАПы, раённыя бальніцы, грошы выдзелілі, пачаўся бурны рамонт. Гэта трэба зрабіць, я не супраць, але трэба разумець, што ФАПы, участковыя бальніцы павінны функцыянаваць. І каб людзі былі задаволены".
Кіраўнік дзяржавы прадоўжыў: "Сёння вяртаемся да даручэння прадаставіць медыкам права набываць ва ўласнасць арэнднае жыллё". Ён нагадаў, што ў свой час арэнднае жыллё стваралася для вырашэння праблем у некаторых выпадках, цяпер прапануюць частку гэтага жылля зрабіць звычайным, і падрыхтаваны адпаведны праект указа.
Аляксандр Лукашэнка ў сувязі з гэтым задаўся пытаннем: "Навошта стваралі гэта арэнднае жыллё? Будавалі людзі, куплялі, няхай бы будавалі і куплялі. Але калі мы ствараем арэнднае жыллё, навошта яго прадаваць? Я проста стаўлю пытанне, давайце абмяркуем".
Пры гэтым кіраўнік дзяржавы выказаў словы ўдзячнасці ў адрас медыкаў: "Яны, вядома, малайцы ў пераважнай большасці, лечаць нас, яны заслугоўваюць увагі".
Нараўне з гэтым кіраўнік дзяржавы лічыць, што разгляд пытання трэба пакуль адкласці, і растлумачыў прычыны гэтага. "Гэта прапанова паступіла пасля таго, калі была выяўлена велізарная колькасць недахопаў у сферы аховы здароўя. Таму не зусім час падыходзячы. Думаю, што да гэтага пытання трэба вярнуцца, - сказаў Аляксандр Лукашэнка. - Паглядзім, як ахова здароўя прывядзе сябе да ладу і арганізуе тыя рашэнні, якія мною вызначаны. Дэталі прадастаўлення арэнднага жылля ва ўласнасць будуць разглядацца тады, калі міністры, урад даложаць, што ўсе недахопы ліквідаваны, тады і разгледзім гэта пытанне".
Пры гэтым Прэзідэнт звярнуў увагу, што ёсць і іншыя катэгорыі работнікаў, якія жывуць у арэндным жыллі і таксама могуць ставіць такія пытанні.
Аб дзіцячых дапамогах і нядбайных бацьках
У час нарады Аляксандр Лукашэнка закрануў тэму выкарыстання дзіцячых дапамог. Прэзідэнт адзначыў, што дзяржава траціць немалыя сродкі, але ёсць бацькі, якія проста прапіваюць гэтыя грошы.
"Мы выдзяляем немалыя грошы для таго, каб падтрымаць дзетак, - адзначыў кіраўнік дзяржавы. - Цяпер амаль у 10 тысячах сем'яў дзеці прызнаны ў сацыяльна небяспечным становішчы. 10 тысяч сем'яў не могуць дагледзець як мае быць сваіх дзяцей. Нядбайныя бацькі проста прапіваюць дзіцячыя дапамогі, а церпяць дзеці".
Аляксандр Лукашэнка запатрабаваў, каб дзіцячыя дапамогі даходзілі да дзяцей, а не ішлі на бутэльку бацькам, і для гэтага павінны быць прыняты ўсе належныя меры. У сувязі з гэтым кіраўнік дзяржавы падкрэсліў: "Сістэму трэба наладзіць дакладна - дзеці ні ў якім разе не павінны быць абдзелены, а безадказных бацькоў трэба прывесці да розуму".
Аб арганізацыі ІІ Гульняў краін СНД і нацэленасці на вынік
Аляксандр Лукашэнка паставіў задачу правесці ІІ Гульні краін СНД на самым высокім узроўні. Спаборніцтвы будуць праходзіць з 4 па 14 жніўня ў 11 гарадах Беларусі. "У існуючых умовах гэты фестываль спорту набывае асаблівае значэнне для беларускіх спартсменаў і шырокага кола нашых сяброў, якія пацвердзілі ўдзел", - адзначыў кіраўнік дзяржавы.
Ён таксама запатрабаваў: "Трэба не проста правесці Гульні на самым высокім узроўні, мы павінны чарговы раз паказаць, што Беларусь - адкрытая і міралюбівая краіна, дзе створаны камфортныя і бяспечныя ўмовы для людзей".
"Але галоўнае - які мы вынік пакажам, - упэўнены Аляксандр Лукашэнка. - У нас няма ніякага маральнага права выступіць на гэтых Гульнях дрэнна".
Аб (не)выкананні задач і дамоўленасці з урадам
Прэзідэнт зрабіў акцэнт на праблемных пытаннях: загружанасць складоў, вялікая дэбіторская запазычанасць, павольнае асваенне новых рынкаў.
Паводле слоў прэм'ер-міністра, тэмп росту валавога ўнутранага прадукту склаў 100,9 працэнта.
"А трэба было?" - спытаў кіраўнік дзяржавы.
"Пакуль яшчэ ў нас задача стаіць толькі па чэрвені 102,6 працэнта", - сказаў Раман Галоўчанка.
"Але мы ж адчуваем, што будзе за паўгода. Вам трэба было 102 працэнты, а ў вас - 101 працэнт", - заўважыў Аляксандр Лукашэнка.
"Але ў чыстым маі (май да мая) - 7 працэнтаў. Таму я думаю, што калі не поўнасцю, то прынамсі на лічбу, блізкую да плана па паўгоддзі, мы выйдзем. Махавік эканомікі цяпер раскручваецца", - адзначыў Раман Галоўчанка.
"Раман Аляксандравіч, давайце публічна дамовімся так. Каб вы не крыўдзіліся. Мне ж ужо не 38 гадоў, калі я першы ўрад фарміраваў, і не 45. Не выканаеце ў гэтым годзе паказчыкі, якія мы давялі, вы ўсё роўна (першымі вы і першы віцэ-прэм'ер) ідзяце ў адстаўку. Вось, каб журналісты бачылі, людзі разумелі. Таму што смешна выглядае. Я маю зваротную інфармацыю па сваіх нарадах. Разумныя людзі, з якімі я размаўляю, вопытныя людзі, гавораць: "А чаго вы душу, сэрца сваё рвяце? Па тэлевізары бачым некаторых чыноўнікаў - ды ім пофіг гэта ўсё". Я не думаю, што гэта так, але проста таўчы ваду ў ступе, напэўна, не да месца", - сказаў Аляксандр Лукашэнка.
"Робіце - дзякуй, ордэны, узнагароды. Не выканалі - трэба па-мужчынску зрабіць. Таму давайце так і дамовімся, каб не было крыўд потым", - падкрэсліў Прэзідэнт.
"Добра", - згадзіўся прэм'ер-міністр.
Аб сітуацыі на рынках і новых вытворчасцях
Прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка далажыў аб сітуацыі ў сферы эканомікі. Паводле яго слоў, за пяць месяцаў эканоміка выйшла на мэтавую траекторыю росту. Знешнеэканамічнае сальда за студзень-красавік склала $203 млн. Чакаецца, што яго аб'ёмы па выніках работы за паўгоддзе павялічацца.
Найбольшы ўклад у прырост ВУП забяспечаны за кошт росту дабаўленай вартасці ў прамысловасці.
Кіраўнік дзяржавы пацікавіўся наяўнасцю складскіх запасаў на прадпрыемствах. Паводле слоў Прэзідэнта, яго насцярожвае бягучая сітуацыя і ён хоча разабрацца, наколькі сур'ёзнае гэта пытанне.
Раман Галоўчанка адзначыў, што існуе праблема збыту пэўных відаў малочнай прадукцыі. На складах ляжыць прадукцыя амаль на $400 млн. Паводле яго слоў, гэта сітуацыя абумоўлена перш за ўсё цэнавым фактарам на знешніх рынках, а таксама ростам прадукцыйнасці на галоўным рынку - у Расіі.
"Але спецыялісты кажуць, што гэта не трагічна, з'ява часовая: цана на кітайскім і наогул на азіяцкім рынку пачала расці. А ў цэлым мы працуем над змяненнем нашай стратэгіі развіцця малочнай і малакаперапрацоўчай прамысловасці", - сказаў Раман Галоўчанка.
Кіраўнік дзяржавы падкрэсліў, што не трэба зацыклівацца на адным-двух рынках, неабходна ісці і ў іншыя краіны. Пры гэтым не толькі пастаўляць тое ж сухое малако на экспарт, а будаваць у іншых краінах невялікія заводы па яго перапрацоўцы і вырабляць іншыя віды малочнай прадукцыі. "Трэба ісці на іншыя рынкі, нельга сядзець сёння на адным-двух рынках", - падкрэсліў ён.
Паводле слоў прэм'ер-міністра, вялікія складскія запасы ёсць і на некаторых прамысловых прадпрыемствах. У прыватнасці, сур'ёзнай праблемай для "Атланта" стала зніжэнне попыту ў Расіі на беларускія халадзільнікі і маразільнікі. Гэта абумоўлена як у цэлым нізкім узроўнем продажаў тавараў працяглага карыстання ў гэтай краіне, так і масавым прыходам новых вытворцаў на расійскі рынак, у першую чаргу з Кітая. "Атлант" пакуль вырашыў зрабіць манеўр: скараціць выпуск халадзільнікаў і сканцэнтравацца на вытворчасці пральных машын, попыт на якія цяпер высокі.
"Мы, напэўна, крыху момант прапусцілі, таму што тыя магутнасці, з якіх сышлі недружалюбныя краіны, паволі замяшчаюцца расійскімі і кітайскімі вытворцамі. Разам з паслом у Расіі мы правялі аналіз тых магутнасцей, якія яшчэ засталіся ў Расіі, пакуль кінутыя, калі можна так сказаць. Нам трэба цяпер выбраць і актыўна заходзіць на гэтыя плошчы для таго, каб арганізаваць вытворчасці, фарміруючы цэнтр прыбытку там і ажыццяўляючы туды пастаўкі камплектаў, абсталявання з Беларусі", - сказаў Раман Галоўчанка.
"Гэта стратэгія. Мы абмяркоўвалі, нічога новага ў гэтым няма. Не толькі ў Расіі - дзе толькі можна трэба ствараць свае магутнасці, вытворчасці, калі гэта нам выгадна, і дзейнічаць", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Падводзячы вынікі нарады, Прэзідэнт канстатаваў, што ўрад і эканоміка сёння працуюць, але ёсць праблемы, якія могуць сур'ёзна паўплываць на сітуацыю ў будучым. Кіраўнік дзяржавы адзначыў, што іх неабходна своечасова ўбачыць і вырашыць. Пры гэтым Аляксандр Лукашэнка яшчэ раз нагадаў аб сваім патрабаванні: ніякіх размоў аб санкцыях, яны не могуць быць апраўданнем. Таксама, лічыць Прэзідэнт, трэба шукаць больш патэнцыялу ў губернатарах.
"Я далёкі ад таго, каб сказаць, што ўсё правалілі. Але ёсць пытанні і ёсць праблемы, якія павінны вырашацца", - рэзюмаваў Аляксандр Лукашэнка.
